Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bağımsız kuruluş olarak yaklaşık 92 yıldır ülkemizi Merkez Bankası görevleri icabında, ülkemizin menfaatleri doğrultusunda Merkez Bankası rezervi koruma, para politikası belirleme haliyle banknot basma yetkisine sahip kuruluştur.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bağımsız kuruluş
olarak elektronik
fon transferi ve elektronik menkul kıymet transferi sistemlerinin ülkemizdeki
sahipleridir. Beraberinde uluslararası swift ağının Türkiye kısmını
yürütmektedir. Halihazırda kuruluşun başkanlığını Şahap Kavcıoğlu yapmaktadır.
Merkez bankalarını birçok açıdan normal bankacılıktan ayrı tutmamız gereklidir.
Bunun sebebi ülkelerin finansal açıdan ayakta kalmasına, hatta bireyleri
doğrudan etkileyen bir yapıya sahiptir. İrili ufaklı birkaç ülke dışında Merkez
bankaları her ülkede bulunmaktadır. Ülkelerin de buna ihtiyacı vardır.
 |
| Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Logo |
Kısaca Günümüze Kadar Tarihi
Osmanlı’nın yıkılma sürecine girdiği
dönemlerde İngiliz ve Fransız tekelinde bulunan
bir devlet bankası kurulmasına karşın; bu kuruluşun yabancı ülkeler
tarafından yönetilmesine tepkilerin artmasıyla ulusa ait bir merkezi kurma
fikri temellendirilmiştir. 1931 yılında bağımsızlığına atfen özellikle T.C. ibaresi kullanılmamış ve anonim şirket statüsü ile faaliyetlerine Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası olarak başlamıştır. Çeşitli dönemlerde çeşitli yollar
izlenmiştir. Günümüze yakın bir tarih olan 2001 ekonomik krizi ile birlikte dalgalı
kur rejimine geçilmiş, böylelikle enflasyon ile mücadele yeni bir çehre
kazanmıştır. Günümüzde banknot basımı yetkisini Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankası bağımsız kuruluş olarak
yetkileri elinde tutmaktadır.
Kurumun Yapısı
Kurumun Yapısı içindeki en üst organ
genel kurul beraberinde ise başkan, banka meclisi, para politikası kurulu,
denetleme kurulu, yönetim komitesi olmak üzere çeşitli organlara sahiptir.
Başkan Ve Genel Kurul
Genel kurul pay sahibi hissedarlardan
oluşur. Bahsettiğimiz üzere Merkez Bankası’nın en yetkili üst organıdır. Başkan
ise bir diğer adıyla guvernör dört yıl boyunca hizmet yapması amacıyla bu
alanda eğitim görmüş bir kişi olarak Cumhurbaşkanı tarafından atanmaktadır.
Banka Meclisi
Başkan Ve en üst organ olan genel kurulun seçtiği 6 üyeden oluşmaktadır. Merkez Bankası’nın işleyişinde kritik bir rol oynamaktadır. Bunun sebebi banka ve izlenecek politikalardan personel ile ilgili konulara kadar tüm hususların kararı burada alınmaktadır. Karar ve onay verme yetkisine sahip merciidir.
Para Politikası Kurulu
Fiyat istikrarının korunması,
uygulaması gereken para politikası ile beraberinde enflasyon
hedeflerinin belirlenmesi gibi hassas ve önemli noktaları yöneten yetkili
kuruldur. Ek olarak hükumet ile birlikte Türk lirasının ulusal ve uluslararası
değerini korumaya çalışırlar.
Denetleme Kurulu Ve Yönetim Komitesi
Genel kurul tarafından seçilen üyeler
ile bankanın tüm hesap ve işlemlerini denetlemektedir. Güven açısından önemli
bir işleve sahiptir. Yönetim komitesi ise yönetmelik ve koordinasyon işleri ile
uğraşmaktadır.
Merkez Bankası Görevleri
Merkez Bankası görevli ve gerçekleştirmesi gereken sorumlulukları temel kısımlara ayrılmaktadır. Genel anlamda özetlemek gerekirse para, kur politikalarını düzenlemek ve banknot dolaşımını sağlamak sorumluluk alanlarındandır.
Fiyat istikrarı sağlamak : Bankanın en temel amacı fiyat istikrarı sağlamak. Bu idarede kastedilmek istenen şey önemli ölçüde düşük enflasyon oranı sağlama noktasındadır. Merkez bankası bu gayesi doğrultusunda izleyeceği politika ve araçları bağımsız biçimde kendisi belirler.7
Finansal istikrarı korumak: Bankanın ana gayesi olmamakla birlikte sorumluluk alanına dahil olmaktadır. Ülkemizde bulunan finansal sistemin denge ve istikrarını korumak maksadıyla destekler.
Döviz kuru rejimini belirlemek: Hükümet ile ülkemizde uygulanacak döviz kuru rejimini belirlemenin yanı sıra onu şekillendirmek ve uygulamak durumundadır.
Banknot basmak ve ihraç etmek: Ülke piyasa içinde basmış olduğu banknotlar dolaşımda tutmakla da yükümlüdür. Bunun yanında TBMM üzerinde olan para basma yetkisi süre bulunmaksızın Merkez Bankası’na devredilmiştir. Böylelikle görev alanı dahilinde girmiştir.
Ödeme Sistemleri geliştirmek ve korumak: Ülkemizdeki ödeme sistemlerini çağın yeniliklerine ayak uydurarak geliştirmek ve kesintisiz piyasadaki sistemleri çalışır halde tutmaktır.
Merkez Bankası rezervi: Ülkemizin menfaatleri doğrultusunda Türkiye’deki döviz ve altın rezervlerini korumak ve yönetme sorumluluğu Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bağımsız kuruluş olmasına karşın ona aittir. Ülke çıkarları doğrultusunda ana parayı korumanın yanı sıra risksiz biçimde rezervi arttırmak için de gayret sarf etmektedir.
Takipçi Satın Al